Crocus sativusΤο γένος Crocus περιλαμβάνει στην Ελλάδα γύρω στα είκοσι είδη από τα οποία άλλα ανθίζουν την άνοιξη και άλλα το φθινόπωρο. Είναι φυτά με βολβό μικρό που συνήθως περιβάλλεται από λεπτές ίνες. Κάνουν φύλλα στενά, γραμμοειδή με ένα λευκό κεντρικό νεύρο. Τμήματα περιγωνίου έξι και στήμονες τρεις. Στήλος μακρύς με τρία στίγματα μεγάλα, πεπλατυσμένα – οδοντωτά ή σχισμένα σε πολλά σημεία.
Κατά τη μυθολογία ο Κρόκος ήταν φίλος του Ερμή. Καθώς έπαιζαν μια μέρα πετώντας το δίσκο ο ένας στον άλλο, ο Ερμής κατά λάθος χτύπησε τον Κρόκο στο κεφάλι και τον σκότωσε. Τρεις σταγόνες από το αίμα του άτυχου νέου έπεσαν στο κέντρο ενός λουλουδιού το οποίο αργότερα πήρε το όνομά του.
Από τα προϊστορικά χρόνια της Ελλάδας η συλλογή του Κρόκου γινόταν αποκλειστικά από γυναίκες και χρησιμοποιούνταν οι στήμονές του χάρη στις χρωστικές, αρωματικές και φαρμακευτικές ουσίες που περιέχουν. Ονομαστή είναι οι τοιχογραφία του Ακρωτηρίου όπου παριστάνεται ο κρόκος και η συλλογή του.
Η τοιχογραφία αυτή, που είχα την τύχη να δω από κοντά τον Σεπτέμβριο του '99, απεικονίζει γυναίκες οι οποίες είναι απασχολημένες με την συλλογή του κρόκου. Στο φόντο υπάρχει ένα λιβάδι με κρόκους, ενώ το τοπίο είναι βραχώδες και παραπέμπει στην τοιχογραφία της Άνοιξης.
Κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να ονομάζεται τοιχογραφία του Φθινοπώρου και όχι της Άνοιξης. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι απεικονίζει το φυτό Crocus Cartwrightianus, που είναι πρόγονος του Crocus sativus, ή το φυτό Crocus Sativus, το οποίο ευδοκιμεί μέχρι και σήμερα στα νησιά του Αιγαίου και στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι το εικονιζόμενο και ανήκει στα είδη που ανθίζουν το φθινόπωρο.
