Στο Χαμάμ του Μεσαγρού...

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την τελευταία φορά που πήγα στο παραδοσιακό Χαμάμ που βρίσκεται στο Μεσαγρό της Λέσβου.

Από τότε έχουν αλλάξει ένα σωρό πράγματα στη ζωή μας, όμως το Χαμάμ παραμένει το ίδιο όμορφο, το ίδιο και η φιλοξενία των ανθρώπων που το έχουν.

Χαμάμ Μεσαγρός...

Ο Μεσαγρός...

Ο μιναρές...

Ο χώρος υποδοχής των επισκεπτών του χαμάμ...

Το εσωτερικό του χαμάμ...

Το θερμόμετρο άγγιξε τους 40 βαθμούς...

Ο θόλος...

Η βρύση...

Τα ξύλινα τσόκαρα... που χωρίς αυτά δεν μπορεί κανείς να αντέξει για πολύ τα ζεστά μάρμαρα.
Πλάκα δεν έχουν;

Είχα τη χαρά σήμερα να επισκεφτώ αυτό το χαμάμ μαζί με την γιαγιά μου, η οποία εδώ και μέρες μου ζήτησε να πάμε μια βόλτα σε κάποιο μέρος του νησιού που δεν έχουμε πάει ξανά. Έτσι αποφασίσαμε να επισκεφτούμε τον Μεσαγρό της Γέρας και να ανακαλύψουμε τις πρωτόγνωρες υπηρεσίες χαλάρωσης με επιρροές από την Ανατολή, στο χαμάμ που βρίσκεται εκεί. Περιττό να σας πω ότι φύγαμε με τις καλύτερες εντυπώσεις...

Το χαμάμ κατασκευάστηκε το 1898 και λειτούργησε κανονικά μέχρι το 1987. Μετά από 20 χρόνια περίπου άρχισε να επαναλειτουργεί χάρη στον σημερινό του ιδιοκτήτη. Δίπλα στο χαμάμ υπάρχει το παλιό Τζαμί το οποίο χρονολογείται γύρω στο 15οο, καθώς και ο παλιός φούρνος με τοιχογραφίες του Θεόφιλου. Είναι το μοναδικό Οθωμανικό λουτρό σε λειτουργία από τα 8 που υπάρχουν στο νησί της Λέσβου.

Η λέξη hamam έχει αραβική προέλευση και σημαίνει "ζεστός χώρος". Η διαδικασία λούσης χωριζόταν σε τρία συμβολικά στάδια: τον εξαγνισμό, την εξυγίανση και την απόλαυση. Το χαμάμ είναι ένα δωμάτιο υψηλής θερμοκρασίας όπου η υγρασία φτάνει και στο 100%. Η δράση του ατμού και η θερμότητα βοηθούν στη σωστή κυκλοφορία της λέμφου και στη αποβολή τοξινών από το ανθρώπινο σώμα.

Μέσα στο χαμάμ θερμαίνεται όλο το σώμα, διεγείρονται οι ιδρωτοποιοί αδένες και ανοίγουν σταδιακά οι πόροι του δέρματος. Τα αλλεπάλληλα λουσίματα με ζεστό νερό προσφέρουν επιπλέον αίσθημα χαλάρωσης και απομάκρυνσης του ιδρώτα. Αποτελεί τον αποτελεσματικότερο τρόπο καθαρισμού του δέρματος για το σώμα αλλά και για το πρόσωπο.

Το χαμάμ του Κλαπάδου...

Εικ. 1

Εικ. 2

Εικ. 3

Εικ. 4

Εικ. 5

Σε όλη την έκταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, κατά καιρούς κατασκευάστηκαν περίφημα αρχιτεκτονικά έργα. Από τα πρώτα έργα που οι Οθωμανοί κατασκεύαζαν όταν κατακτούσαν μια πόλη ήταν τα χαμάμ. Ήταν κτήρια απόλυτα συνδεδεμένα με την καθημερινή ζωή της πόλης, τα οποία μπορούσαν να επισκεφτούν άντρες και γυναίκες από κάθε κοινωνική τάξη, καταγωγή και θρησκεία.

Η οργάνωση του χώρου των χαμάμ διακρίνεται σε δυο βασικά μέρη: το αποδυτήριο (εικ. 1) και το θερμό διαμέρισμα. Αυτά συμπληρώνονταν από βοηθητικούς χώρους για τις επιμέρους διαδικασίες φροντίδας του σώματος (εικ. 3). Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία των χαμάμ αποτελούν οι θόλοι της οροφής τους που διατηρούσαν τη θερμοκρασία του χώρου σταθερή και διακοσμούνταν από φεγγίτες διαφόρων σχημάτων για τον φωτισμό του χώρου (εικ. 2).

Στο εγκαταλειμμένο χωριό του Κλαπάδου βρίσκεται ένα οθωμανικό χαμάμ σε ερειπιώδη κατάσταση. Πρόκειται για ένα μικρό χαμάμ του οποίου ο θόλος είναι διάτρητος με πολυάριθμους φεγγίτες, ενώ διακοσμητικά μοτίβα διακοσμούν τις κόχες του εσωτερικού (εικ. 5). Οι τοίχοι διατηρούν ακόμη το πράσινο χρώμα από τη μπογιά και υπάρχουν ακόμη οι κεραμικές σωλήνες (εικ. 4) που μετέφεραν το νερό στο θερμό διαμέρισμα.

Δεν είναι γνωστό πότε κατασκευάστηκε το χαμάμ του Κλαπάδου, ούτε και πόσο θα παραμείνει ακόμη όρθιο... αφού κανείς δεν ενδιαφέρεται γι' αυτό πια. Σήμερα στο εγκαταλειμμένο χωριό κυκλοφορούν ζώα (πρόβατα και κατσίκες) - μέσα και έξω από το χαμάμ - χωρίς καμία επιτήρηση από τους κτηνοτρόφους που τα έχουν, αφού η δασική υπηρεσία (που είναι υπεύθυνη για την περιοχή) τους έχει αφήσει να κάνουν ότι θέλουν...