Ophisops elegans

Πριν από μερικές μέρες, στο κτήμα, είχα την χαρά να συναντήσω αυτή την πολύ όμορφη αβλεφαρόσαυρα.

Η επιστημονική της ονομασία είναι Ophisops elegans. Είναι μικρή, με μέσο μέγεθος σώματος τα 5,5 εκατοστά, ενώ με την ουρά φτάνει τα 10 εκατοστά. Το χρώμα της είναι συνήθως γκριζοκαφέ η πρασινωπό.

Συναντάται κυρίως σε θαμνώδεις βιοτόπους, σε δάση και σε καλλιεργημένες περιοχές. Γεννά 1–5 αυγά περίπου την άνοιξη και πολύ συχνά τα θηλυκά προχωράνε και σε δεύτερη γέννα. Τρέφεται κυρίως με αρθρόποδα, από τα οποία, οι αράχνες και τα μυρμήγκια είναι οι κύριες προτιμήσεις της.

Συνήθως η θέα αυτών των ερπετών προκαλεί αίσθηση αποστροφής στους περισσότερους ανθρώπους, γι’ αυτό κάποιοι τα σκοτώνουν μόλις τα δουν. Αυτό οφείλεται κυρίως στην άγνοια για την σημασία αυτών των πλασμάτων στη ζωή μας.

Χρειάζονται την προστασία μας.

Ας αναλογιστούμε ότι η Ελλάδα είναι το μοναδικό σημείο της ευρωπαϊκής κατανομής αυτού του είδους, συγκεκριμένα, απαντάται μόνο στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και στη Θράκη.

Του αράπη οι Πέτρες

εικ. 1

εικ. 2

εικ. 3

εικ. 4

Καθώς επέστρεφα σήμερα από το τσαμλίκι (πευκοδάσος), σταμάτησα στην περιοχή "Αράπη Πέτρες" για να τραβήξω μερικές φωτογραφίες.

Η παράδοση λέει ότι εδώ, στα πολύ παλιά χρόνια, ζούσε ένας αράπης ο οποίος απαιτούσε από τους περαστικούς να μαζεύουν πέτρες για να χτίσει το αρχοντικό του. Οι πέτρες όμως είναι τόσες πολλές που φτάνουν και περισσεύουν για να χτίσει κανείς εκατό αρχοντικά, επομένως, αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα παραμύθι, θα μπορούσε εύκολα να συμπεράνει κανείς (εικ. 1).

Έχουν κοκκινωπό χρώμα και δεν ζυγίζουν πάνω από δυο κιλά η καθεμιά (εικ. 2). Υπάρχουν βέβαια και πιο μικρές πέτρες. Το τοπίο, που δεν υπερβαίνει πάνω από μερικά στρέμματα σε έκταση, έχει σχήμα κρατήρα (εικ. 3). Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι δημιουργήθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια από την πτώση ενός μετεωρίτη.

Λίγα μέτρα πιο πέρα, αρχίζει πάλι το πευκοδάσος (εικ. 4).

Χάρτζες, Στύψη II

Ελιά

Juniperus oxycedrus L. (Κέδρο)

Dryopteris filix - mas (L) (Φτέρα)

Ceterach officinarum Willd. (Σκορπίδι)

Χάρτζες, Στύψη I

Ελιά η Αδραμυτιανή ή η Μυτιληνιά

Pistacia lentiscus L. (Σχίνος)

Lycoperdon perlatum

Quercus coccifera L. (Πρίνος)

Ballota acetabulosa Benth (Καπτουριά)

Rhododendron luteum sweet

Ροδόδενδρο

Οικογένεια: Ericaceae

Κοινή ονομασία: Αγούγδιουρας, αγούδαρος, αγούιδουρας.

Περιγραφή: Θάμνος φυλλοβόλος μέχρι 4,5 μέτρα ύψος, με μεγάλα ωραία κίτρινα άνθη, με φύλλα λογχοειδή επιμηκή. Το ξύλο έχει λευκοκίτρινο χρώμα. Δεν υπάρχει σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας, παρά μόνον στη Λέσβο και συγκεκριμένα μεταξύ των οικισμών Παρακοίλων - Ανεμώτιας - Πτερούντας - Χιδήρων - Βατούσας.

Βιότοπος: Τα πετρώματα, από τα οποία προέρχεται το έδαφος στα οποία εμφανίζεται το Ροδόδενδρον, ανήκουν στα νεώτερα ηφαιστειογενή. Το φυτό, σχεδόν κατά κανόνα, στα χαμηλότερα μέρη της εξάπλωσής του φύεται σε υγρά και γόνιμα αμμοαργιλώδη εδάφη. Έχει παρατηρηθεί από τους κατοίκους, αλλά αυτό είναι εμφανές, ότι το νερό της περιοχής όπου εμφανίζεται το φυτό είναι όξινο, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην είναι πόσιμο. Το συναντάμε σε υψόμετρο 60 μέτρων έως την κορυφή του Προφήτη Ηλία 799 μέτρα. Η εμφάνιση του Ροδόδενδρου συνοδεύεται και από τα είδη Nerium oleander (πικροδάφνη), Pteris nigra (μαύρη Πεύκη), Hedera helix (κισσός), Castanea satina (καστανιά) κ.λ.π. Ανθίζει από 15 - 20 Μαρτίου περίπου μέχρι τα τέλη Μαίου. Στην κορυφή του Προφήτη Ηλία και μάλιστα στις βορεινές πλαγιές η άνθηση παρατείνεται και πολύ αργότερα.

Ιστορικό: Στην επιστήμη η παρουσία του Ροδόδενδρου στην Λέσβο ήταν γνωστή από το τέλος του περασμένου αιώνα (P. Candargy 1897 - 98). Λεπτομέρειες σχετικά με την εξάπλωσή του ήρθαν στο φως, από τον καθηγητή της Δασολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιωάννη Κ. Παπαϊωάννου η γεωγραφική εξάπλωση του ξανθού Ροδόδενδρου είναι: Κεντρικός και Δυτικός Καύκασος, Εύξεινος Πόντος, Γεωργία, Αρμενία, Ρωσία, Ουκρανία, Πολωνία, Αυστρία, Γιουγκοσλαβία και Λευκορωσία. Ο Αριστοτέλης, και μετά από αυτόν ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος, μιλούν για ένα είδος μελιού στον Πόντο που το ονόμαζαν εκεί "μαινόμενο" και που προκαλεί ένα είδος λύσσας. Στο φαρμακερό αυτό μέλι του Πόντου υπέκυψε το 401 π.Χ. στην Κολχίδα, η στρατιά του Αρταξέρτη. Οι στρατιώτες χάρηκαν το μέλι της περιοχής, αλλά δεν άργησαν να αισθανθούν σοβαρές διαταραχές. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, είχαν πέσει κάτω και έδιναν την εντύπωση νεκρών.

(Ευχαριστώ τον κ. Παναγιώτη Σεραϊδη, συγγραφέα του βιβλίου "Φυτά της Λέσβου", που μου επέτρεψε να παραθέσω τις πληροφορίες αυτές από το βιβλίο του).

Pinus brutia Ten

Πεύκη η τραχεία - Pinus brutia Ten

Βιότοπος: Η τραχεία πεύκη, το κύριο δασοπονικό είδος στη Λέσβο, την συναντάμε από τα παράλια μέχρι και του υψομέτρου 750 - 800 μέτρα. Δεδομένου ότι οι παράγοντες που επιδρούν στη βλάστηση ενός τόπου και που βρίσκονται σε στενή αλληλεξάρτηση, μεταβάλλονται πολύ συχνά τόσο στον ορίζοντα όσο και κατακόρυφα λόγω της ειδικής μορφολογίας του νησιού (λόφοι - λοφίσκοι - όροι - κόλποι - ορμίσκοι - εκτεταμένες ακτές), και της παρουσίας πληθώρας πετρωμάτων σε μικρή έκταση (σχιστόλιθοι - μάρμαρα - ασβεστόλιθοι - περιδοτίτες - ηφαιστειακοί τόφφοι - ηφαιστειακές λάβες - λιγνήτες τεταρτογενείς αποθέσεις - μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι), ένα πραγματικό μωσαϊκό πετρωμάτων συνθέτουν το υπόβαθρο στο οποίο αναπτύσσονται τα διάφορα είδη. Επειδή δε, η πεύκη καταλαμβάνει αρκετά μεγάλη έκταση και δεδομένο ότι στο νησί η ανθωπογενής επίδραση εδώ και αιώνες είναι εμφανής, θα μπορούσε κανείς να πει ότι, στην εξάπλωση της P. brutia στο νησί είχε και έχει πρωταρχική εξάρτηση το γεωλογικό υπόβαθρο και δευτερόντως η ανθρώπινη επίδραση.

Ιστορικό: Η τραχεία πεύκη δεν μπορεί παρά να έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στην Ιστορία των πόλεων (κρατών) της αρχαιότητας. Αυτό αποδεικνύεται από το ότι εκείνη την εποχή τέσσερεις ναυτικές πόλεις ήκμασαν, όπως η Πύρρα, η Μήθυμνα, η Ερεσσός και η Μυτιλήνη. Η οικονομική άνθηση των πόλεων αυτών ήταν συνδεδεμένη με την ναυτική δύναμη που διέθεταν, η οποία και ήταν απαραίτητη για την διακίνηση των εμπορευμάτων. Το λάδι και το κρασί για την εξαγωγή και τα σιτηρά για εισαγωγή. Για να αναπτυχθεί η ναυσιπλοία, όπως είναι εύλογο, ήταν απαραίτητη η πρώτη ύλη κατασκευής καϊκιών. Κι αυτή υπήρχε σε άφθονη ποσότητα και καλής ποιότητας ξυλεία. Το ξύλο της τραχείας Πεύκης είναι άριστο για την ναυπηγηκή.

(Από το βιβλίο του Παναγιώτη Σεραϊδη "Φυτά της Λέσβου")

Οι Ιαματικές Θερμοπηγές της Λέσβου (Θέρμα Γέρας)

Υπόγεια ποτάμια και κοιτάσματα νερού στο υπέδαφος, που είναι εμπλουτισμένα σε μεταλλικά στοιχεία και αέρια όπως θείο και ράδιο, ζεσταίνονται, και τότε… κάποιες αρτηρίες ανεβαίνουν στην επιφάνεια της γης και αναβλύζουν απο πηγές.

Τις αποκαλούμε Ιαματικές Θερμοπηγές.

Η φύση έχει χαρίσει στη Λέσβο πολλές τέτοιες πηγές και υπάρχουν διασκορπισμένες σε όλο το νησί. Η υδρογεωλογία αναφέρει ότι αποτελούν απομεινάρια της αρχαίας ηφαιστειακής δραστηριότητας.

Ο πρώτος που μίλησε για την θεραπευτική τους ιδιότητα ήταν ο Ηρόδοτος. Καθόριζε την διάρκεια της λουτροθεραπείας σε 21 ημέρες και συνιστούσε να χρησιμοποιούνται τα θερμά νερά την άνοιξη και τα ψυχρά το καλοκαίρι. Για την σπουδαιότητα των ιαματικών θερμοπηγών της Λέσβου, μεγάλη αναφορά κάνει ο Γαληνός αλλά και ο Ιατροφιλόσοφος και Βοτανολόγος Θεόφραστος από την Ερεσό.

Μια από τις πιο περίφημες εγκαταστάσεις των ιαματικων θερμοπηγων της Λέσβου είναι τα "Θέρμα". Βρίσκονται σε παραθαλάσσια περιοχη στη Γέρα. Τα λουτρά που είναι κατασκευασμένα την εποχή της τουρκοκρατίας με ανατολίτικη αρχιτεκτονική (χαμάμ), αποτελούνται από δυο δεξαμενές (μια για τους άνδρες και μια για τις γυναίκες), οι οποίες ανανεώνονται από τέσσερεις μεγάλους κρούνους με καθαρό τρεχούμενο νερό.

Συνίσταται εναντίον της πάσης φύσεως νοσημάτων των γυναικολογικών παθήσεων, ρευματισμών, ψαμμιάσεως, αρθρίτιδας, βρογχίτιδας, εντερικών νοσημάτων και του ζαχαροδιαβήτου.

Σαπφώ

Σαπφώ, λάδι σε καμβά, της Ευπραξίας Βαλάση - Σκλάβου

Ύμνος προς την Αφροδίτη

Ομορφόθρονη αθάνατη Αφροδίτη,

κόρη του Δία, σου δέομαι, δολοπλέχτρα,

με πίκρες και καημούς μη, Δέσποινα,

παιδεύεις την ψυχή μου

μα έλα μου, αν και κάποτε, από πέρα

μακριά, το κάλεσμά μου όμοι' αγροικώντας,

ήρθες, το πατρικό παλάτι αφήνοντας

και το χρυσό σου αμάξι

ζεύοντας κι όμορφα στρουθιά πετώντας

γοργά στη γη σε φέρανε τη μαύρη

παν' απ' τον ουρανό με φτεροκόπημα

πυκνό μεσ' στον αιθέρα
κι ως έφτασαν ταχιά, χαμογελώντας

με την αθάνατη όψη, ω μακαρία,

με ρώτησες σαν τι και πάλι να `παθα,

τι σε καλώ κοντά μου,
τι λαχταρά η ψυχή μου η φρενιασμένη

τόσο πολύ να γίνει: - "Ποια και πάλι

θες η Πειθώ να φέρει στην αγάπη σου;

Σαπφώ, ποια σ' αδικάει;
Γιατί αν φεύγει, γοργά από πίσω θα `ρθει,

κι αν δεν παίρνει σου δώρα, θα σου φέρει

τώρ' αν δε σ' αγαπάει, θα σ' αγαπήσει

και δίχως να το θέλει".
Ω, έλα μου και τώρα, κι' απ' τις μαύρες

τις έγνοιες λύσε με, κι ό,τι ν' αληθέψει

ποθεί η ψυχή μου τέλεσ' το κι ατή σου

συ γίνε ο βοηθός μου.

Βράχος ή όνειρο σκιάς ο άνθρωπος;

Gouache σε χαρτί, του Γιάννη Τσαρούχη

Κάποιοι λένε ότι ο χρόνος δαμάζει τα πάντα, όμως δεν είμαι και πολύ σίγουρη αν αυτό ισχύει.

Άλλοι πάλι λένε ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τα καλά και τα άσχημα όταν αυτά έρχονται στη ζωή τους. Ισχυρίζονται μάλιστα ότι το αύριο τους βρίσκει τρανότερους, ότι κι αν συμβεί! Μαλακίες. Με αυτό τον τρόπο απλά προσπαθουν να περιφρουρήσουν την αξιοπρέπειά τους μέσα στην δυστυχία τους.

Το να υποφέρει κανείς όταν πονάει έχει δικαιολογημένη την αφετηρία της θλίψης και δεν εξαρτάται από μας. Δεν είμαστε βράχοι αλλά θνητοί. Θνητά είναι και τα πράγματα που αλλάζουν εύκολα προς το αντίθετο στη ζωή μας.

"Τι είναι κάποιος; Τι δεν είναι κάποιος; Όνειρο σκιάς ο άνθρωπος". Πίνδαρος

Αλήθεια, ποιο πράγμα είναι ασθενέστερο από τη σκιά;

Orchis mascula - Σαλέπι

Orchis mascula

Σαλέπι. Το δοκίμασα για πρώτη φορά στο Αϊβαλί την περασμένη Πέμπτη. Είναι ρόφημα εύγευστο, ευκολοχώνευτο, μαλακτικό, χαλαρωτικό και βοηθά στην ανακούφιση του βήχα, των βρογχικών και του άσθματος. Παράγεται από τους βολβούς μιας άγριας ορχιδέας με την επιστημονική ονομασία "Orchis mascula" (κοινώς σερνικοβότανο), η οποία φύεται στα βουνά των Βαλκανίων και της Μικράς Ασιάς.

Στην ελληνική μυθολογία, ο Όρχις ήταν γιος μιάς Νύμφης και ενός Σάτυρου. Κατά την διάρκεια των εορτών προς τιμή του Βάκχου, διέπραξε ιεροσυλία, επιχειρώντας να βιάσει μία ιέρεια. Η τιμωρία του ήταν να κατασπαραχθεί από άγρια θηρία και να μεταμορφωθεί σε ένα αδύνατο και σεμνό φυτό. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι μπορούσαν να ελέγξουν το φύλο των αγέννητων παιδιών τους τρώγοντας κονδύλους ορχιδέας.

Ο Θεόφραστος ήταν αυτός που έδωσε την ονομασία Όρχις στο φυτό αυτό λόγω της ομοιότητας της διπλοκόνδυλης ρίζας του με τα ανδρικά γεννητικά όργανα.

Αϊβαλί, Οκτώβριος 2009