Στην Λέσβο βρίσκουμε τὸν Απόλλωνα καὶ ως Κιλλαῖο. Πιθανὸν η λατρεία τοῦ Κιλλαίου Απόλλωνα να ἦλθε απὸ τὴν πόλη Κίλλα που βρίσκεται στην Αιολίδα τῆς Μικρὰς Ασιάς. Απὸ τὰ γραπτὰ τοῦ Στράβωνα μαθαίνουμε ὅτι στις πόλεις Χρυσὰ καὶ Κίλλα λατρευόταν ο Απόλλωνας μὲ τὸ επίθετο Κιλλαῖος καὶ ΣΜΙΝΘΕΥΣ.
13.1.62 Ἐν δὲ τῇ Ἀδραμυττηνῇ ἔστι καὶ ἡ Χρῦσα καὶ ἡ Κίλλα· πλησίον οὖν τῆς Θήβης ἔτι νῦν Κίλλα τις τόπος λέγεται͵ ἐν ᾧ Κιλλαίου Ἀπόλλωνος ἔστιν ἱερόν· παραρρεῖ δ΄ αὐτῷ ἐξ Ἴδης φερόμενος ὁ Κίλλαιος ποτα μός· ταῦτα δ΄ ἐστὶ κατὰ τὴν Ἀντανδρίαν· καὶ τὸ ἐν Λέσβῳ δὲ Κίλλαιον ἀπὸ ταύτης τῆς Κίλλης ὠνόμασται· ἔστι δὲ καὶ Κίλλαιον ὄρος μεταξὺ Γαργάρων καὶ Ἀντάνδρου. φησὶ δὲ Δάης ὁ Κολωναεὺς ἐν Κολωναῖς ἱδρυθῆναι πρῶτον ὑπὸ τῶν ἐκ τῆς Ἑλλάδος πλευσάν των Αἰολέων τὸ τοῦ Κιλλαίου Ἀπόλλωνος ἱερόν· καὶ ἐν Χρύσῃ δὲ λέγουσι Κίλλαιον Ἀπόλλωνα ἱδρῦσθαι͵ ἄδηλον εἴτε τὸν αὐτὸν τῷ Σμινθεῖ εἴθ΄ ἕτερον.
Ἐπίσης, στην ραψωδία Α τῆς Ιλιάδας απὸ τὰ λόγια τοῦ Χρύση:
"Ἐπάκουσέ μου, ασημοδόξαρε, ποὺ κυβερνᾷς τῇ Χρυσᾶ
καὶ τὴν τρισάγια Κίλλα, κι ἄσφαλτα τὴν Τένεδο αφεντεύεις,
Ποντικοδαίμονα, ἂν σοῦ στέγασα ναὸ χαριτωμένο
κάποτε ως τώρα ἐγώ, για ἂν σοῦ 'καψα παχιὰ μεριά ποτέ μου,
γιδίσια για ταυρίσια, επάκουσε, καὶ δῶσε να πλερώσουν
οι Δαναοὶ μὲ τις σαγίτες σου τὰ δάκρυά που 'χω χύσει!"
Αφορμὴ η απαιτήσῃ τοῦ Χρύση, τοῦ ιερέα τοῦ Απόλλωνος, να τοῦ επιστραφεὶ η θυγατέρα τοῦ Χρυσηίδα - τὴν οποία εἶχε πάρει κατὰ τῇ μοιρασιὰ τῶν αιχμαλώτων ο Αγαμέμνονας καὶ ο οποῖος αρνιόταν να τὴν επιστρέψει - ἔπεσε ο φοβερὸς λοιμὸς στο στρατόπεδο τῶν Αχαιών. Πιεζόμενος ο Ἀγαμέμνονας απὸ τοὺς Αχαιοὺς να επιστρέψει τὴν Χρυσηίδα στον πατέρα τῆς, ἔθεσε ὄρο ὅτι θὰ τὴν επέστρεφε μόνο ἂν ὁ Αχιλλέας τοῦ παραχωροῦσε τὴν Βρισηίδα.
Κατὰ τὴν παράδοση η Βρισηίδα εἶχε γεννηθεὶ στην Βρῖσα τῆς Λέσβου (ἣ ἀλλιῶς "Βρύσια πόλις" ὅπως αναφέρει ο Αλεξανδρινὸς λεξικογράφος τοῦ 5ου αιῶνα Ησύχιος), ὅπου υπῆρχε ιερὸ τοῦ Διονύσου τοῦ "Βρισαγενούς", καὶ ιερέας τοῦ ἤταν ο Βρισέας, ο πατέρας τῆς Βρισηίδας. Ὅταν κατὰ τὸν Τρωϊκὸ πόλεμο ο Αχιλλέας κατέλαβε τὴν Λυρνησσό, τὴν πόλη ὅπου ζοῦσε η Βρισηίδα παντρεμένη μὲ τὸ βασιλιὰ Μύνητα, τὴν πῆρε ως πολύτιμο λάφυρο μαζὶ τοῦ στο στρατόπεδο τῶν Ελλήνων στῇ Τροία.
http://www.iliashomer.741.com/BRISHIS.htm
Ακόμη καὶ σήμερα μπορεὶ κανεὶς να δεῖ τὰ ἐρείπια τοῦ ιεροῦ στο γραφικὸ λιμανάκι τῆς Αρχαίας Βρίσας, στῇ ῥίζα ενὸς βράχου.
13.1.62 Ἐν δὲ τῇ Ἀδραμυττηνῇ ἔστι καὶ ἡ Χρῦσα καὶ ἡ Κίλλα· πλησίον οὖν τῆς Θήβης ἔτι νῦν Κίλλα τις τόπος λέγεται͵ ἐν ᾧ Κιλλαίου Ἀπόλλωνος ἔστιν ἱερόν· παραρρεῖ δ΄ αὐτῷ ἐξ Ἴδης φερόμενος ὁ Κίλλαιος ποτα μός· ταῦτα δ΄ ἐστὶ κατὰ τὴν Ἀντανδρίαν· καὶ τὸ ἐν Λέσβῳ δὲ Κίλλαιον ἀπὸ ταύτης τῆς Κίλλης ὠνόμασται· ἔστι δὲ καὶ Κίλλαιον ὄρος μεταξὺ Γαργάρων καὶ Ἀντάνδρου. φησὶ δὲ Δάης ὁ Κολωναεὺς ἐν Κολωναῖς ἱδρυθῆναι πρῶτον ὑπὸ τῶν ἐκ τῆς Ἑλλάδος πλευσάν των Αἰολέων τὸ τοῦ Κιλλαίου Ἀπόλλωνος ἱερόν· καὶ ἐν Χρύσῃ δὲ λέγουσι Κίλλαιον Ἀπόλλωνα ἱδρῦσθαι͵ ἄδηλον εἴτε τὸν αὐτὸν τῷ Σμινθεῖ εἴθ΄ ἕτερον.
Ἐπίσης, στην ραψωδία Α τῆς Ιλιάδας απὸ τὰ λόγια τοῦ Χρύση:
"Ἐπάκουσέ μου, ασημοδόξαρε, ποὺ κυβερνᾷς τῇ Χρυσᾶ
καὶ τὴν τρισάγια Κίλλα, κι ἄσφαλτα τὴν Τένεδο αφεντεύεις,
Ποντικοδαίμονα, ἂν σοῦ στέγασα ναὸ χαριτωμένο
κάποτε ως τώρα ἐγώ, για ἂν σοῦ 'καψα παχιὰ μεριά ποτέ μου,
γιδίσια για ταυρίσια, επάκουσε, καὶ δῶσε να πλερώσουν
οι Δαναοὶ μὲ τις σαγίτες σου τὰ δάκρυά που 'χω χύσει!"
Αφορμὴ η απαιτήσῃ τοῦ Χρύση, τοῦ ιερέα τοῦ Απόλλωνος, να τοῦ επιστραφεὶ η θυγατέρα τοῦ Χρυσηίδα - τὴν οποία εἶχε πάρει κατὰ τῇ μοιρασιὰ τῶν αιχμαλώτων ο Αγαμέμνονας καὶ ο οποῖος αρνιόταν να τὴν επιστρέψει - ἔπεσε ο φοβερὸς λοιμὸς στο στρατόπεδο τῶν Αχαιών. Πιεζόμενος ο Ἀγαμέμνονας απὸ τοὺς Αχαιοὺς να επιστρέψει τὴν Χρυσηίδα στον πατέρα τῆς, ἔθεσε ὄρο ὅτι θὰ τὴν επέστρεφε μόνο ἂν ὁ Αχιλλέας τοῦ παραχωροῦσε τὴν Βρισηίδα.
Κατὰ τὴν παράδοση η Βρισηίδα εἶχε γεννηθεὶ στην Βρῖσα τῆς Λέσβου (ἣ ἀλλιῶς "Βρύσια πόλις" ὅπως αναφέρει ο Αλεξανδρινὸς λεξικογράφος τοῦ 5ου αιῶνα Ησύχιος), ὅπου υπῆρχε ιερὸ τοῦ Διονύσου τοῦ "Βρισαγενούς", καὶ ιερέας τοῦ ἤταν ο Βρισέας, ο πατέρας τῆς Βρισηίδας. Ὅταν κατὰ τὸν Τρωϊκὸ πόλεμο ο Αχιλλέας κατέλαβε τὴν Λυρνησσό, τὴν πόλη ὅπου ζοῦσε η Βρισηίδα παντρεμένη μὲ τὸ βασιλιὰ Μύνητα, τὴν πῆρε ως πολύτιμο λάφυρο μαζὶ τοῦ στο στρατόπεδο τῶν Ελλήνων στῇ Τροία.
http://www.iliashomer.741.com/BRISHIS.htm
Ακόμη καὶ σήμερα μπορεὶ κανεὶς να δεῖ τὰ ἐρείπια τοῦ ιεροῦ στο γραφικὸ λιμανάκι τῆς Αρχαίας Βρίσας, στῇ ῥίζα ενὸς βράχου.
